De America

De America yw’r pedwerydd cyfandir mwyaf yn y Byd. Mae tua 395 miliwn o bobl yn byw yn Ne America. Yng Nghymru y mae tua 3 miliwn!

Mae yna 12 o wleydd yn Ne America. Y gwlad mwyaf yw Brasiln sydd yn gorchuddio dros hanner y cyfandir.

Uchod mae llun o Sao Paolo yn Brasil, dyma’r dinas mwyaf yn Brasil. Mae o gwmpas 21 miliwn o bobl yn byw yn y ddinas. Mae hyn yn ei wneud yn un o’r dinasoedd mwyaf yn y Byd i gyd.

Y prif iaith yn Ne America yw Sbaeneg ac mae llawer o bobl hefyd yn siarad Saesneg fel ail iaith.  Quechua yw’r iaith hynaf sydd yn cael ei defnyddio ar y cyfandir.

Gan fod cyfandir De America yn enfawr, mae’r hinsawdd yn amrywio yn dibynnu ble ar y cyfandir ydych. Mae rhan fwyaf o’r De America yn gynnes drwy gydol y flwyddyn. Mae’r hinsawdd yn drofannol (tropical), felly nid yw’r tymheredd byth yn rhy oer. Er hyn, mae yna ardaloedd lle mae’r tir yn uchel ac felly mae’r tymheredd y disgyn o dan y rhewbwynt. Mae rhan fwyaf o De America yn cael digonedd o lawr. Mae yna ardaloedd sydd yn cael cawodydd trymion, fel yn y coedwigoedd glaw, ond mae ynna hefyd ardaloedd nad ydynt yn cael llawer o law o gwbl.

Brasil

Brasil yw’r gwlad mwyaf yn Ne America, ar pumed mwyaf yn y Byd i gyd. Poblogaeth Brasil yw 196 miliwn.

Dyma fflag Brasil, yn ganol y fflag mae glob glas gyda 27 o ser.

Mae Brasil yn eithaf cyfoethog, ond mae’r gap rhwng y pobl mwyaf cyfoethog a tlawd yn un or rhai mwyaf yn y Byd i gyd. Mae bron i 40 miliwn o bobl yn byw mewn tlodi ( mae hyn yn 1 mewn 5 o bobl. Mae yna 30,000 o miliwnyddion yn byw yn Sao Paulo, ond hefyd mae 3.5 miliwn o bobl yn byw mewn toldi a 15,000 yn byw ar y strydoedd.

Mae Brasil yn enowg am ei dathliadau carnifal. Yr un mwyaf sydd yn cael ei ddathlu ym Mrasil yw’r Carnaval yn Rio de Janeiro. Mae’n dathliad sydd yn para 4 diwrnod- llawn dawnsio a canu. Mae’n cael ei gynnal ar adeg grawys bob blwyddyn ac y un o carnifalau mwyaf y byd gyda 2 miliwn o bobl yn dathlu ar y strydoedd.

Coediwg Law yr Amason

Mae coedwigoedd glaw yn ardaloedd cynnes a gwlyb. Coediwg law yr Amazon yw’r mwyaf yn y byd, ac mae wedi’i lleoli ym Mrasil. Mae’n llawn bywyd gwyllt fel enghraifft twcan,  aderyn y si a’r hoatsin.

Mae gan y goedwig law 4 haen. Yr Alloddol yw’r darn heulog ar ben y goedwig law. Dim ond y coed talaf sydd yn cyrraedd yr haen yma, Byddech yn dod o hyd i ieir bach yr haf, gloyn byw, ystlumod, trychfilod, mwnciod a nifer o adar.

Canopi- dyma ble mae rhan fwyaf o coed y goedwig law yn tyfu i. Mae rhai planhigion yn tyfu ar yr haen yma ond nid yw eu gwreiddiau yn ymestyn i’r ddaear; gelwir y rhain yn blanhigion aer. Byddech yn dod o hyd i dwcaod, nadroedd, orangwtan, parotiaid, madfallod a  nifer o drychfilod yma.

Isdyfiant- Fan hyn mae’n dywyll iawn. Byddech yn dod o hyd i drychfilod, jagwriaid,  brogaod yma.

Llawr y goedwig- Ardal llaith a tywyll yw hon.

Mae goedwig law yr Amason yn holl bwysig i’r blaned. Mae’n gartef i llawer iawn o rhywogaethau prin o anifeiliaid a planhigion a does unman debyg iddo yn y Byd. Mae’n bwysig iawn ein bod yn edrych ar ei ol. Ond, yn anffodus mae llawer iawn ohono o dan fygythiad o ganlyniad i cynhesu byd eang, datgoedweidio, olew palmwydd a olew. Mae bron i 20% o’r Amason wedi cael ei golli. Os yw’n parhau fel hyn, mae’n golygu bydd 40% o’r goedwig yn diflannu erbyn 2035!

Afon Amason

Mae’r afon yma yn mesur tua 4000 milltir! Mae’n llifo yn bennaf drwy’r goedwig law.